Daling van vertrouwen in overheid en politiek door stapeling van discriminatie
Discriminatie en racisme zijn in ons land diep verankerd en komen voor op alle gronden van artikel 1 Grondwet, zoals leeftijd, geloof en gender. Nederlanders ervaren discriminatie op verschillende terreinen, zoals de woningmarkt, het onderwijs, de arbeidsmarkt en de zorg. Dit zijn geen losstaande ervaringen. Keer op keer vindt discriminatie plaats, wat zich opstapelt in mensenlevens en leidt tot wat we ‘cumulatieve discriminatie’ noemen. Uit de nieuwe voortgangsrapportage van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme, ‘Keer op keer. Inzichten in gestapelde discriminatie-ervaringen in Nederland en Europa’, blijkt dat cumulatieve discriminatie in vergelijking met andere Europese landen in Nederland vaker voorkomt. Naarmate de stapeling sterker is, nemen maatschappelijke betrokkenheid en vertrouwen in de politiek en overheid af.
De staatscommissie vroeg onderzoekers van de Radboud Universiteit een bestaande Europese dataset te analyseren, om cumulatieve discriminatie in kaart te brengen. Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit een zogenaamd ‘intersectioneel’ perspectief, waarbij niet alleen is gekeken naar één kenmerk (bijvoorbeeld etniciteit of geslacht), maar naar combinaties.
Verschillen tussen mensen met Noord-Afrikaanse en Turkse herkomst
Het onderzoek richtte zich op de terreinen ‘op het werk’, ‘in contact met zorgverleners’, ‘in het onderwijs’, ‘bij het zoeken naar een woning’, ‘in contact met openbare dienstverleners’ en ‘in (semi)publieke ruimtes’. Een opvallende uitkomst van het onderzoek is dat in ons land 40% van de mensen met een Noord-Afrikaanse herkomst en 35% van de mensen met een Turkse herkomst in de afgelopen vijf jaar discriminatie op verschillende terreinen hebben ervaren.
Dit betekent niet dat mensen met een Noord-Afrikaanse herkomst altijd vaker cumulatieve discriminatie ervaren dan mensen met een Turkse herkomst. Meer mannen met een Turkse herkomst (38%) hebben cumulatieve discriminatie ervaren dan vrouwen met een Noord-Afrikaanse (35%) of Turkse (32%) herkomst. Mannen met een Noord-Afrikaanse herkomst hebben het vaakst cumulatieve discriminatie meegemaakt (44%). In vergelijking met andere onderzochte Europese landen is opvallend dat cumulatieve discriminatie bij mensen met een Turkse en Noord-Afrikaanse herkomst in Nederland het vaakst voorkomt. De enige uitzondering vormen vrouwen van Turkse afkomst in Oostenrijk.
Gevolgen
Uit het onderzoek blijkt dat keer op keer gediscrimineerd worden allerlei gevolgen heeft. De maatschappelijke betrokkenheid van degenen die het overkomt neemt af en hun vertrouwen in de politiek en de overheid daalt. Daarnaast voelen mensen zich minder verbonden met de samenleving, worden ze economisch kwetsbaar en is hun gezondheid aantoonbaar slechter.
Terugkerend patroon
“Discriminerende ervaringen stapelen zich op in het leven van mensen, wat vergaande impact heeft en grote gevolgen met zich meebrengt”, stelt voorzitter van de staatscommissie Joyce Sylvester. “Keer op keer en op verschillende terreinen te maken krijgen met discriminatie zorgt ervoor dat mensen het vertrouwen in de overheid en politiek, rechtsstaat en samenleving verliezen.”
Uit een recente pilot van de staatscommissie over risico’s op discriminatie in de publieke dienstverlening blijkt dat ook binnen de overheid dergelijke risico’s op discriminatie bestaan. "Het verkrijgen van diepgravend en precies inzicht in de patronen van cumulatieve discriminatie is dan ook cruciaal. Onze publicatie kan worden gezien als een oproep om meer aandacht te besteden aan de gevolgen voor de mensen die te maken hebben met deze opstapeling van discriminatie-ervaringen. Tegelijkertijd roept het de politiek en de overheid op om cumulatieve discriminatie beter te begrijpen, zodat zij effectiever antidiscriminatiebeleid kunnen voeren," aldus Sylvester.